Alles over gazon bemesten

Een gezonde grasmat heeft een aantal essentiële voedingsstoffen nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Deze voedingsstoffen worden uit de bodem gehaald. Dit geeft het belang aan van het creëren van een vitale bodem (rijk aan micro-organismen) die een juiste structuur heeft. Hiervoor is het goed om je gazon met regelmaat te bemesten.

Veel mensen denken dat mest een voedingsstof is voor het gazon, maar dat is niet waar. Mest is een minerale bouwstof om voeding van te maken. Daarnaast zijn er diverse soorten mest en is er een groot verschil in de samenstelling van meststoffen. De mest die in het voorjaar gebruikt wordt, heeft een volledig andere samenstelling dan de mest die in het najaar wordt uitgestrooid. Genoeg reden om je hierin te verdiepen, als je een mooie, gezonde en volle grasmat wilt hebben.

Veel mensen zien gras als een “makkelijk gewas dat eigenlijk overal en altijd kan groeien”. Deze gedachtegang is gedeeltelijk waar, maar er zit een groot verschil tussen het groeien van gras en een gazon met een mooie uitstraling.

Als deze laatste optie jouw voorkeur heeft, is het beter om je gazon regelmatig van mest te voorzien, maar wel met de juiste reden. Het is verstandig om hierbij een bepaalde bemestingsstrategie (of bemestingsschema) te volgen.

Er bestaan veel misverstanden over bemesten. Veel mensen zien een zak meststof als een zak met voeding voor het gazon maar dat is zeker niet waar! Daarnaast is het ook niet zo dat je door het geven van méér meststoffen, je gazon dan ook méér voeding geeft.  

Meststoffen kunnen het beste omschreven worden als minerale bouwblokken van een verschillende samenstelling dat het gras gebruikt om essentiële voedingsstoffen van te maken. Dit proces vindt plaats met behulp van fotosynthese.

Fotosynthese is het proces waarin gebruik wordt gemaakt van licht om suikers te maken van koolstofdioxide, water, en in dit geval meststoffen. Het is een vorm van biosynthese. Lichtenergie is hierbij essentieel voor de omzetting van koolstofdioxide in koolhydraten. Meststoffen vormen dus een onderdeel om die suikers te maken, maar hier zijn dus ook elementen als koolstofdioxide, water en zonlicht voor nodig.

Meststoffen zijn dus één van de vier benodigde bouwblokken, waartussen een uitgebalanceerde balans moet worden gevonden.  

Er zijn meerdere redenen aan te geven waarom je het gras regelmatig moet bemesten. Door het bemesten zorg je voor gezonder, sterker en groener gras dat er aanmerkelijk beter uit gaat zien, in iedere periode van het jaar.

Het bemesten moet je vooral zien als een vorm van noodzakelijke ondersteuning aan de bodem. Het gazon haalt immers alle noodzakelijke voedingsstoffen uit de bodem. Op het moment dat deze voedingsstoffen niet voorradig blijken te zijn in de bodem, heeft dit direct gevolgen op de ontwikkeling van het gras. De ontwikkelingsbehoefte en de specifieke benodigde voedingsstoffen, verschillen per jaar en per situatie.

Gras bemesten doe je uiteraard om ervoor te zorgen dat je gazon er beter uit gaat zien. Je gras krijgt een volle uitstraling met een mooie egaal groene kleur. Er zijn echter wel wat diepere achterliggende gedachtes om te bemesten. We zetten de drie hoofdredenen om het gras regelmatig te bemesten hieronder voor je op een rijtje.

De belangrijkste reden om het gras regelmatig te bemesten, heeft betrekking op een soort vicieuze cirkel. We zijn immers genoodzaakt om dit te doen doordat we het gras maaien. Dit doen we uiteraard om het gazon een mooie strakke uitstraling te geven, het gras meer licht te geven en hierdoor de fotosynthese (het onttrekken van voedingsstoffen uit de bodem) te bevorderen, maar hiermee nemen we wél een belangrijk deel van de voorraad voedingsstoffen in het gras weg.

Het gras bewaart de voedingsstoffen in het blad, maar dit maaien we af en onttrekken zo de voedingsstoffen.

Om het gras toch van de benodigde voedingsstoffen te voorzien, moeten we zorgen voor een optimale voedingsbodem, waaruit het gras de benodigde voedingsstoffen kan halen. Dit doen we door te bemesten. Als we het hele jaar zouden maaien, maar niet zouden bemesten, wordt de grond steeds armer.

Aansluitend op de eerste genoemde reden, is het goed om mulchen onder de aandacht te brengen. Bij het proces van mulchen, wordt de bodem bedekt met het afgemaaide gras. Mulchen wordt gedaan om het gras in de gelegenheid te stellen om gebruik te maken van de eerder opgeslagen voedingsstoffen.

Het mulchen kan gezien worden als een vorm van natuurlijke (organische) bemesting, waarbij de voedingsstoffen worden teruggegeven aan de bodem. De resten van het afgemaaide gras moeten wel worden vermalen om het weer opneembaar te maken voor de bodem. Hier is een speciale grasmaaier voor nodig of kun je gebruik maken van een robotmaaier. Ook een robotmaaier laat het pas gemaaide gras in gemalen toestand achter op het gazon.

Voor veel mensen is het maaien van gras immers niet hun grootste hobby. Als dit het geval is, kun je ervoor kiezen om dit werk uit te besteden aan robotmaaiers. Deze machines doen dit werk op ieder gewenst moment, zelfs drie keer in de week als je dit graag hebt. Dit zie je meteen terug in de uitstraling van het gazon van mensen die een robotmaaier in hun bezit hebben. De grasmat ziet er eigenlijk altijd strak uit, mede doordat de robotmaaier de essentiële voedingsstoffen achterlaat op het gazon.

Nadeel van het mulchen is wel dat er sneller een viltlaag op het gazon ontstaat. Dit komt omdat niet alle stoffen die over het gazon worden uitgespreid, ook daadwerkelijk verteerd worden. Vooral dood organisch materiaal zal in het gras achterblijven en zorgen voor een viltlaag. Je moet je gazon dan veel sneller en vaker verticuteren.

De tweede reden om een gazon regelmatig te bemesten is de aantrekkingskracht die een mooie grasmat op ons heeft. We gebruiken onze grasmatten vaak zeer intensief door erop te sporten, te recreëren, een tuinfeest op te geven of onze kinderen en huisdieren erop te laten spelen. Hierdoor zal de grasmat beschadigen door vertrapping.

Gras is en blijft een plant en moeten herstellen van de beschadigingen door ons (vaak intensieve) gebruik van het gazon. Gezond en sterk gras is hiertoe uitstekend in staat (gras is immers heel veerkrachtig), maar een arme voedingsbodem in combinatie met veel betreding kan wel voor problemen zorgen.

Door het toedienen van de juiste meststoffen kan het gras een handje worden geholpen. Goed onderhouden gras kan veel beter tegen intens gebruik. Een sterke grasmat zal zich sneller herstellen dan een gazon dat minder gezond is. Daarom is het van belang om er voor te zorgen dat de weerstand van het gras optimaal is, door het toedienen van meststoffen.

Veel mensen definiëren een gazon als mooi, als deze een strakke, volle en egale uitstraling heeft. Een gazon met kale plekken en onkruid wordt dan ook vaak als minder mooi gezien.

Het verschil hiertussen hangt af van de wortelstructuur in de bodem. Op plekken waar het gazon in staat is om een hechte wortelstructuur te creëren, hebben onkruid en mos minder kans om zich te ontwikkelen. Het bemesten kan in dit geval gezien worden als een groeistimulatie.

Hierdoor worden ideale omstandigheden gecreëerd die een gazon helpen om een hechte wortelstructuur te ontwikkelen. Daarnaast wordt het gazon minder kwetsbaar voor de zwaardere periodes zoals de extreme droogtes in de zomermaanden, die steeds vaker voor lijken te komen in ons klimaat.

Wat weinig mensen zich realiseren is dat er verschil zit in de samenstelling van diverse meststoffen. Dit is wel belangrijk met betrekking tot de verzorging van het gazon. De mest die je gebruikt in het voorjaar, heeft een andere samenstelling dan de mest die je in het najaar moet gebruiken. Het verschil zit vooral in het gehalte van de NPK stoffen.

De letters “NPK” worden gebruikt als aanduiding van de belangrijkste stoffen die een gazon nodig heeft om te ontwikkelen. Gras heeft (naast koolstof, waterstof en zuurstof) de volgende belangrijke groepen van voedingsstoffen stoffen nodig voor de ontwikkeling:

•       Stikstof (N);
•       Fosfor (P);
•       Kalium (K).

De NPK stoffen worden ook wel “primaire voedingsstoffen” genoemd. Naast deze essentiële stoffen zitten er nog diverse belangrijke secundaire voedingsstoffen en sporenelementen in meststoffen.

Stikstof is een belangrijk bouwblok voor de vorming van cellen. Deze stof is dus essentieel voor de groei van het gras. Een meststof dat in het voorjaar wordt gebruikt, zal voorzien zijn van een hoog stikstofgehalte. Dit creëert een enorme groei ontwikkeling. Je zult dus vaker moeten maaien, zoals hierboven al beschreven (de vicieuze cirkel). Stikstof stimuleert de wortel- en celontwikkeling van het gras. Hierdoor zal het gras ook veel gezonder worden. Het gras wordt immers sterker gemaakt.

Stikstof heeft de eigenschap dat het snel kan bewegen door de bodem. Daarom is het raadzaam om deze stof met regelmaat aan de bodem toe te voegen. Het is overigens niet verstandig om het gazon het gehele jaar met stikstof te bewerken. De beste keuze is om dit te doen bij groeipieken, dus voornamelijk in het voorjaar en in het najaar, maar deze laatste meststof heeft een duidelijk lager stikstofgehalte. Ook een jong gazon moet je niet te veel stikstof geven, want dat gazon moet zich juist ontwikkelen (wortels maken). Met te veel stikstof zou er een onnatuurlijke ontwikkeling ontstaan.

Het is niet verstandig om stikstof toe te dienen bij stress, zoals in geval van droogte, in dat geval wil je juist die groei niet stimuleren omdat dit nóg meer stress zal veroorzaken. Het is hierbij goed om te beseffen dat groei veel vergt van het gras. In de zomer ga je bemesten met een meststof met een lager N-gehalte evenals in het late najaar. Dit laatste is om te voorkomen dat je groei gaat stimuleren waardoor het gras zwakker wordt in de winter, en dus gevoeliger zal zijn voor ziektes. Dit is echter de zwaarste periode voor het gazon. Het gras moet juist dán op z’n sterkst zijn!

Je kunt dit het beste laten afhangen van de temperatuur van de bodem. Gras zal immers groeien bij een temperatuur van 10 graden Celsius en hoger. Bij lagere temperaturen is het juist niet verstandig om een hoog gehalte aan stikstof toe te dienen, het gras heeft dan andere prioriteiten!

Fosfor is een heel belangrijk element voor wortelontwikkeling. Deze voedingsstof is enorm belangrijk voor de ontwikkeling van een jong gazon. Het helpt het gras om een sterke wortelstructuur te creëren. Hierdoor is het gras weer beter in staat om voeding op te nemen.

Fosfor zit uiteraard ook in een najaarsmeststof. Dit geeft de wortels een extra stimulans (kracht) om zich te ontwikkelen. Dit maakt het gras weer sterker voor de zware winterperiode.

Het gehalte benodigde fosfor hangt ook af van de bodemstructuur.

Een leem- of kleigrond heeft een structuur met een veel hoger fosforgehalte dan een zandgrond. In dit geval is het belangrijk om dit te meten met behulp van een grondtest.

Hierbij worden monsters van diverse plekken uit de tuin genomen om een betrouwbaar beeld te schetsen van de bodemstructuur. Het is aan te raden om eens in de twee jaar een dergelijke test uit te voeren.

Kalium heeft een weerstand verhogende werking voor het gazon. Door kalium aan de bodem toe te voegen, maak je het gazon beter bestand tegen ziektes en schimmels.

In vaktermen wordt dit aangegeven als een “harder gazon”, maar dit is uiteraard niet fysiek het geval. Het is niet zo dat de grassprieten letterlijk harder worden. Met deze term wordt aangegeven dat het gras beter resistent is tegen invloeden van buitenaf.

Doordat kalium weerstand gerelateerd is, zal dit gehalte (net als bij fosfor het geval is) hoger zijn in een meststof die in het najaar of in de winter wordt toegediend aan het gazon. In het voorjaar is dit minder van belang. De ziektes en schimmels die dan actueel zijn, geven meer een indicatie van een tekort aan stikstof. Een bekende schimmel als rooddraad duidt op een stikstoftekort in een gazon.    

Kalium kan zich snel in de bodem voortbewegen. Daarom kan het ook weer snel uit de bodem spoelen. Hiermee heeft deze stof vergelijkbare eigenschappen als stikstof. Je moet dit dan ook regelmatig aan de bodem toedienen. Daarnaast gebruikt het gras meer kalium dan fosfor.

Uit het label van de diverse meststoffen is duidelijk de verhouding tussen de diverse ingrediënten op te maken. Hierbij speelt de verhouding tussen de NPK stoffen een belangrijke rol, omdat de juiste meststof afhankelijk is van de doelstelling. Het is dan belangrijk om wetenschap te hebben van de betekenis van de codering op het label van meststoffen.

Een verhouding van de NPK stoffen kan weergegeven zijn als 12-3-5 (een voorjaarsmeststof).

Deze getallen moeten gezien worden als percentages. Je kunt dit als volgt interpreteren:

Het cijfer 12 heeft betrekking op het gehalte stikstof in deze meststof. Van de 100 gram meststof is 12 gram stikstof.

• Het cijfer 3 heeft betrekking op het gehalte fosfor in deze meststof. Van de 100 gram meststof is 3 gram fosfor.
•  
• Het cijfer 5 heeft betrekking op het gehalte kalium in deze meststof. Van de 100 gram meststof is 5 gram kalium.
  
  

Totaal 20 van de 100 gram meststof zijn NPK stoffen in dit voorbeeld.

De overige bestanddelen zijn overigens ook noodzakelijk voor een goede werking van het product. Dit zijn onder andere de secundaire voedingsstoffen, de sporenelementen en overige bestanddelen. Bij dit laatste kan gedacht worden aan bodemverbeteraars en coatings om een gereguleerde opname (tragere opnamesnelheid met een betere effectiviteit als doelstelling) te creëren.

Elementen als calcium, magnesium en zwavel (voor de professionele sector) worden veel toegepast als secundaire voedingsstoffen in meststoffen.

Calcium wordt voornamelijk gebruikt om een sterke celstructuur van het gras te creëren. Het element heeft vooral een versterkende werking voor de celwanden. Daarnaast heeft calcium zuurgraad verminderende eigenschappen. Het heeft dus pH verhogende kwaliteiten, waardoor voedingsstoffen beter kunnen worden opgenomen. Het is wel goed om te realiseren dat dit in een zeer kleine dosis in meststoffen aanwezig is.

Magnesium wordt met grotere regelmaat toegevoegd aan meststoffen dan calcium. Dit mineraal stimuleert de groei en ontwikkeling van chlorofyl. Dit is een groeihormoon dat een mooie donkergroene kleurstelling aan het gras geeft. Dit is weer bevorderend voor het fotosyntheseproces. Hoe groener het gras, hoe beter deze processen kunnen plaatsvinden. Dit is een goede voedingsstof om te gebruiken na het verticuteren.

•  
• Zwavel is goed voor de ontwikkeling van enzymen. Het maakt het gras beter resistent tegen kou en is goed voor de zaadproductie. Daarom is dit een optie die voornamelijk bestemd is voor professioneel gebruik.  

Naast de primaire- en secundaire voedingsstoffen worden er diverse sporenelementen en supplementen aan meststoffen toegevoegd. Stoffen als ijzer, zink en borium zijn de meest belangrijke elementen.

IJzer is geen voedingsstof maar doodt het mos. Het maakt het gras harder, het geeft het gras een betere weerstand en werkt celstructuur verstevigend. Daarom is het een goede keuze om dit vooral in het najaar en in de winter te gebruiken. Je kunt hierbij ook kiezen om in de periode tussen april en oktober een meststof op basis van zeewier te gebruiken.

Zeewier is een vorm van voeding maar ook een meststof. Het bevat een hoog gehalte enzymen, aminozuren, ijzer en zink. Dit is een bodemverbeteraar die stress verlagend werkt. Je kunt dit het beste gebruiken, na een andere bemesting. Het is de beste keuze om dit ongeveer zes weken na de lente meststof toe te dienen aan het gazon. Daarnaast kun je meststoffen op basis van zeewier gebruiken na een droge periode of als het gras gestrest is door intensief gebruik of te kort maaien.

Je kunt je gazon prima vergelijken met het menselijk lichaam. Je hebt gevarieerde voeding nodig om zo gezond mogelijk te blijven. Daarnaast gebruik je in verschillende periodes vaak andere voeding. Zoals je inmiddels begrepen zult hebben is dat ook het geval bij je gazon.

Om de gewenste strakke, volle en egale uitstraling te krijgen, moet je in de verschillende seizoenen ook verschillende meststoffen (lees: NPK verhoudingen) gebruiken. Dit is afhankelijk van de doelstelling, je bemestingsstrategie.

Het is belangrijk om serieus te nemen dat je gazon ieder seizoen een andere mestbehoefte heeft. Als je een meststof in een verkeerde periode gebruikt, kan je gazon bruine plekken krijgen door verbranding. Dit kan binnen een week gebeuren. Deze plekken zijn vaak niet op een andere manier te herstellen dan het te verticuteren/uitharken en opnieuw in te zaaien.  

Als je er echt serieus werk van wilt maken om een gazon te creëren met de meest mooie uitstraling, kun je er beter voor kiezen om je gazon vier keer per jaar te bemesten:

Je kunt in het vroege voorjaar (februari/ maart) gebruik maken van een meststof met een lager stikstofgehalte, maar een hoger fosfor- en kalium gehalte. Het gras wordt hierdoor harder. Daarnaast heeft deze meststof een toevoeging van ijzer. Hiermee kun je de ontwikkeling van mos terugdringen en wordt verticuteren een stuk makkelijker. Deze bemesting kun je zien als de winterbemesting die je zowel aan begin van de winter als aan het eind van de winter kunt toepassen, dus eigenlijk twee keer.

In de lenteperiode wordt het gras wakker. Als de bodemtemperatuur hoger is dan 10 graden, zal het gras weer gaan groeien. Dit merk je doordat je weer moet maaien en dat de periode tussen de maaibeurten steeds korter wordt. Als je twee keer gemaaid hebt, is het goed om te bemesten met een lente meststof die een hoger stikstofgehalte bevat. Zo stimuleer je de groei en wordt het gazon snel weer een mooie volle mat. Dit geeft het grote belang aan van deze bemesting!

Je moet voorkomen dat je te vroeg deze meststof gaat toedienen. Het gras zou hierdoor gestrest raken. Je kunt hiervoor het beste het uitkomen van de narcissen als mest-indicator gebruiken. Deze bollen komen relatief vroeg op als de voorjaarszon zich heeft laten zien.

Ook de zomerbemesting moet je goed timen. Dit moet je vroeg in de zomer uitvoeren, vaak medio juni. Deze bemesting kun je het beste zo’n 10 tot 12 weken na de voorjaarsbemesting doen. Dan is de vorige bemesting uitgewerkt. Let op, doe dit niet als de zomer vol is doorgebroken. Goede zomer meststoffen worden boven de 25 graden neutraal en werken dan niet meer. Als het gaat regenen, begint deze meststof wel te werken bij de juiste temperatuur.

Bemest dus als het weer het toelaat, dus als er af en toe regen valt. Kies hiervoor een goede kwaliteit meststof om het risico op verbranding te voorkomen. De meststof moet dusdanig zijn samengesteld (met coatings) dat de aanwezige stikstof langzaam wordt afgegeven om verbranding te voorkomen.

De najaarsbemesting kun je het beste medio september doen als de eerste tekenen van regen zich laten zien. De mest die je hiervoor gebruikt heeft een hoog fosfor- en kalium gehalte en is minder op groei gericht. Daarnaast zijn elementen als ijzer en magnesium van groot belang. Met deze bemesting maak je het gazon klaar voor de winter. Het gazon krijgt hierdoor meer weerstand voor de winter. Ook dit is een belangrijke mestperiode. Als je niet voor deze bemesting zou kiezen, gaat je gazon iedere jaar weer zwakker de winter in.  

De winterbemesting (drie maanden na de najaarsbemesting, voor de vorstperiode) is gericht op het toedienen van supplementen om een voorsprong te geven op mos, ziektes en schimmels zoals hierboven beschreven. Op deze manier is het kalenderjaar weer rond.  

Er zijn een aantal zaken waar je even rekening mee moet houden met betrekking tot het moment van de dag waarop je het beste kunt bemesten.

•  
• Allereerst is het belangrijk dat je het gras goed hebt gemaaid en het blad hebt weggehaald. De effectiviteit van het bemesten wordt hierdoor veel meer. Het korreltje heeft maximale tijd om de grond in te trekken. Je zult de korrels dan niet weg maaien.
•  
• Zorg ervoor dat het gras droog is. Ook ochtenddauw is niet gewenst, het kan dus geen kwaad om aan het eind van de dag te bemesten. Dit is zeker het geval als je gebruik maakt van meststof in poedervorm. Poeder blijft hangen aan het blad waardoor alle stoffen aan het blad worden afgegeven. Het blad kan daar niet tegen en zal in dat geval zeker verbranden. Bij korrels is dit uiteraard niet het geval. Je kunt dus beter kiezen voor korrels. Deze korrels zullen zich direct diep nestelen in de bodemlaag.
•  
• Voor een snellere werking van de meststoffen is sproeien zeker een optie. Dit zorgt ervoor dat er minder tijd overheen gaat voordat de meststoffen de bodem kunnen bereiken. De mest wordt uiteraard het best door (hemel)water in de grond gebracht.
•  
• Het makkelijkste is daarom om het gras van mest te voorzien als er regen in aantocht is. Het bovenstaande is dan ook exact dé reden dat veel boeren ervoor kiezen om hun land te bemesten voordat het gaat regenen. Je ruikt dan ook de weersverwachting als je langs het boerenland rijdt!

Hoe meer hoe beter is zeker niet het geval. Door het gebruik van te veel en verkeerde meststoffen, zou je het gazon kunnen verbranden.

Daarnaast willen we een andere handige tip met je delen:

Weeg van tevoren de aanbevolen hoeveelheid af, en deel dit in twee gelijke porties.

Bemest je tuin in twee fasen.

Loop eerst in de lengterichting en loop daarna in de breedterichting.

Hierdoor kun je veel makkelijker schatten dat je uitkomt met de hoeveelheid én zorg je dat je een veilige overlap hebt.

De schaduwrijke zones kun je het beste van wat minder mest voorzien. Hou hiervoor een derde aan. Dit heeft een stuk minder effect en zou het gras alleen maar meer stress kunnen geven doordat je snel overbemest.

De meststoffen worden op deze manier veel beter verdeeld. Je zorgt zo voor een mooie egale verdeling. Je kunt uiteraard altijd even je strooibeweging oefenen met een zakje zand, dit kan zelfs over je gazon.

Tot slot (als handige samenvatting van dit artikel) zeven handige adviezen voor een groen gazon:

•  
• 1 Gebruik de juiste meststof die aansluit op je doelstelling;
•  
• 2 Gebruik de aanbevolen hoeveelheid;
•  
• 3 Bemest direct na het maaien op een droog gazon;
•  
• 4 Wacht 3 tot 4 dagen na de bemesting met de volgende maaibeurt;
•  
• 5 Vul nooit de strooier aan op het gras. Door knoeien, of een openstaande strooier kun je plekken overbemesten en loop je een groot risico op verbranding;
•  
• 6 Bemesten heeft een beschermende werking en géén herstellende werking. Zorg dat uitgedroogd gazon eerst hersteld is;
•  
• 7 Zorg voor een goede verdeling van de meststoffen, een beetje overlappen kan geen kwaad.
•